(Cadn.com.vn) - Ngày 16-6, các đại biểu làm việc tại hội trường, thảo luận về dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi). Dự thảo Bộ luật có tổng số 443 điều (tăng 99 điều so với Bộ luật Hình sự hiện hành), trong đó giữ nguyên nội dung 43 điều, bãi bỏ 6 điều, bổ sung mới 68 điều và sửa đổi 329 điều (trong đó có 51 điều được tách ra từ 20 điều của Bộ luật Hình sự hiện hành).

Cần lấy ý kiến nhân dân

Theo đại biểu Huỳnh Ngọc Ánh (TPHCM), Hồ Trọng Ngũ (Vĩnh Long) và một số ý kiến khác cho rằng để bảo đảm tính khả thi, chất lượng và hiệu quả của dự án Bộ luật, việc sửa đổi cơ bản, toàn diện Bộ luật lần này trước hết, cần tập trung giải quyết những vấn đề thực sự vướng mắc làm hạn chế hiệu lực, hiệu quả của công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm đã được làm rõ trong quá trình tổng kết thực tiễn thi hành Bộ luật hình sự, chỉ bổ sung những vấn đề mới khi thực sự cần thiết, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, hoàn thiện chính sách hình sự của Đảng và Nhà nước.

Các đại biểu Trần Xuân Hùng (Hà Nam); Thích Bảo Nghiêm (Hà Nội); Nguyễn Mạnh Cường (Quảng Bình) và nhiều ý kiến tán thành với đề xuất của Chính phủ về việc tổ chức lấy ý kiến nhân dân về dự án Bộ luật này. Tuy nhiên, trong điều kiện Quốc hội khóa XIII chỉ còn 3 kỳ họp, việc ban hành Bộ luật hình sự (sửa đổi) có ý nghĩa rất quan trọng, đây là cơ sở pháp lý để xây dựng các đạo luật khác như: Bộ luật tố tụng hình sự (sửa đổi), Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự, Luật tạm giữ, tạm giam. Do đó, sau khi Quốc hội thảo luận, cho ý kiến, đề nghị Quốc hội xem xét tổ chức lấy ý kiến nhân dân về một số vấn đề quan trọng còn nhiều ý kiến khác nhau, làm cơ sở cho việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Bộ luật.

Đại biểu thảo luận ở Hội trường về dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi).

Xem xét trách nhiệm hình sự của pháp nhân

Một trong những định hướng quan trọng sửa đổi, bổ sung Bộ luật hình sự lần này được xác định là “Đổi mới tư duy về tội phạm và hình phạt, về cơ sở của trách nhiệm hình sự, khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu đấu tranh phòng, chống tội phạm trong tình hình mới . Biểu hiện rõ nét của định hướng này chính là việc bổ sung vào Bộ luật hình sự chế định trách nhiệm hình sự của các pháp nhân là các tổ chức kinh tế khi thực hiện một số tội phạm do Bộ luật hình sự quy định.

Tán thành với quan điểm tiến bộ này, tuy nhiên đại biểu Trần Xuân Hùng (Hà Nam) đề nghị cần thận trọng và có lộ trình, bước đi phù hợp, tránh gây xáo trộn lớn trong việc thực hiện chính sách hình sự, tạo sự ổn định trong thực hiện Bộ luật hình sự. Đại biểu nhất trí với quan điểm trước mắt chỉ quy định trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân ở một số tổ chức kinh tế như tại Chương 11 dự thảo Bộ luật. Cụ thể khi hành vi vi phạm của pháp nhân cấu thành đầy đủ các yếu tố: hành vi phạm tội phải thực hiện nhân danh pháp nhân, hành vi phạm tội phải được thực hiện vì lợi ích của pháp nhân và hành vi được thực hiện theo sự chỉ đạo hay nhận được sự đồng tình của pháp nhân. Theo đại biểu, kinh nghiệm của thế giới xử lý hình sự đối với pháp nhân kinh tế chủ yếu là vì mục đích lợi nhuận. Hơn nữa về lý luận, đại biểu nêu rõ muốn xem xét trách nhiệm hình sự của pháp nhân phải hội tụ 3 yếu tố: hành vi pháp nhân có tính nguy hiểm trong xã hội; hành vi đó tương đối phổ biến và hành vi đó phải chứng minh được bằng các thủ tục tố tụng.

Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng việc quy định trách nhiệm hình sự đối với pháp nhân là phù hợp, đáp ứng công tác phòng chống hành vi của các pháp nhân gây nguy hiểm cho xã hội. Tuy nhiên đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần rà soát lại, phân định rõ tất cả các pháp nhân hay chỉ một số loại pháp nhân cụ thể phải chịu trách nhiệm hình sự; có loại trừ trách nhiệm hình sự cá nhân trong pháp nhân hay không?

70 tuổi trở lên vẫn phải thi hành án tử hình

Không hình sự hóa các quan hệ kinh tế và dân sự Góp ý cho dự thảo Bộ luật Hình sự, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh cho rằng: khi xem xét các luật ban hành mới hoặc sửa đổi các điều luật thì phải căn cứ trên tinh thần đổi mới của Hiến pháp năm 2013. Không để tình trạng Hiến pháp thì mở ra còn các bộ luật, các điều luật thì lại đóng lại. Trong lĩnh vực kinh tế Điều 33 Hiến pháp 2013 đã quy định rất rõ là mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm và một thông lệ của quốc tế là chúng ta sẽ không hình sự hóa các quan hệ kinh tế và dân sự. Mục tiêu chính của chúng ta, thu hồi những cái họ mong muốn đạt được. Thậm chí có thể phạt nặng hơn rất nhiều những cái mà họ đã chiếm, để ngăn chặn tái diễn trong tương lai.

Xung quanh vấn đề hạn chế hình phạt tử hình, nhiều đại biểu Quốc hội thể hiện sự tán thành với định hướng tiếp tục hạn chế hình phạt tử hình ở cả 3 phương diện: giảm bớt số tội danh có hình phạt tử hình; quy định điều kiện chặt chẽ nhằm hạn chế các trường hợp áp dụng hình phạt tử hình và mở rộng hơn đối tượng bị kết án tử hình nhưng không phải thi hành án tử hình nhằm thể hiện rõ sự khoan hồng, nhân đạo của Nhà nước ta. Tuy nhiên, nhiều ý kiến đề nghị chưa nên bỏ hình phạt tử hình đối với các tội: Tội phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược, Tội chống loài người, Tội phạm chiến tranh vì đây là loại tội nghiêm trọng nhất trong các tội đặc biệt nghiêm trọng và xét về ý nghĩa chính trị, chừng nào còn duy trì hình phạt tử hình thì không nên bỏ hình phạt tử hình ở các tội danh này.

Về trường hợp không áp dụng, không thi hành án tử hình (Điều 39), Khoản 2 dự thảo quy định không áp dụng hình phạt tử hình đối với người phạm tội từ 70 tuổi trở lên khi phạm tội hoặc khi xét xử; khoản 3 quy định không thi hành án tử hình nếu người bị kết án từ 70 tuổi trở lên. Qua thảo luận đa số ý kiến cho rằng, trong thực tế, nhiều người ở độ tuổi này vẫn phạm tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, còn có thể là người cầm đầu các tổ chức tội phạm. Nếu quy định không áp dụng, không thi hành án tử hình đối với người bị kết án từ 70 tuổi trở lên có thể dẫn đến việc lợi dụng để trì hoãn, trốn tránh sự trừng phạt, không bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. Hơn nữa, trong điều kiện kinh tế- xã hội phát triển như hiện nay, tuổi 70 vẫn còn sức khỏe, lẽ ra phải là tấm gương để giáo dục con cháu nhưng lại phạm tội, gây nên hình ảnh không tốt nên cần thiết phải xử lý nghiêm minh.

Nhất thiết phải áp dụng hình phạt  tử hình đối với tội tham nhũng

Trao đổi bên lề kỳ họp, cơ bản nhất trí với việc giảm một số hình phạt tử hình, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) cho rằng: Dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi) đã bỏ một số tội danh tử hình là sự tiến bộ, vừa thể hiện sự nhân đạo vừa tiến tới hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị xem xét, cân nhắc khi loại bỏ án tử hình đối với loại tội phạm vận chuyển, buôn bán chất ma túy. Nếu không làm chặt chẽ sẽ tạo cơ hội để tội phạm lợi dụng, thực hiện hành vi từ buôn bán sang vận chuyển nhằm trốn tránh hình phạt tử hình. Ngoài ra, đối với tội phá hủy công trình quan trọng an ninh quốc gia cũng phải cân nhắc nghiên cứu lại bởi khi chúng bị xâm hại thì rất nguy hiểm và hậu quả rất nghiêm trọng.

Trao đổi về việc bỏ tử hình đối với tội phạm tham nhũng, đại biểu Trần Văn Độ cho rằng: Tính nghiêm minh của pháp luật không phải quy định hình phạt nặng hay nhẹ, mà pháp luật đã quy định thì phải áp dụng trên thực tế. Chúng ta quy định tử hình đối với tội tham nhũng, đặc biệt là tội tham ô, nhưng trên thực tế không áp dụng được trường hợp nào, chứng tỏ pháp luật không nghiêm minh và sẽ mất lòng tin.

"Tốt nhất, chúng ta đã quy định thì phải thực hiện, mà không quy định thì thôi. Do đó, không nhất thiết phải áp dụng hình phạt tử hình đối với tội tham nhũng, mà có thể quy định tù chung thân. Nếu các vụ lớn mà chúng ta phát hiện, xử lý, phạt tù 10 – 20 năm, hay chung thân cũng đã nghiêm minh và đặc biệt là cần có giải pháp để thu hồi lại tài sản. Không nên quan niệm không quy định tử hình là cổ động cho tham nhũng. Có tham nhũng hay không còn do các biện pháp trong quản lý kinh tế - xã hội" - đại biểu Trần Văn Độ nói.

Thu Thủy – Lê Hoàng Sa – TTXVN